Basisboek Bouwkunde

1 Voorschriften, wetten, verordeningen en vergunningen 1
1.1 Inleiding 2
1.2 Wet ruimtelijke ordening (Wro) 3
1.3 Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) 6
1.4 Woningwet (Ww) 9
1.5 Bouwbesluit 11
1.6 Bouwverordening 31
1.7 Berekeningen en onderzoeken bij aanvraag omgevingsvergunning 36
1.8 Overige wetten en vergunningen 48

2 Milieu en duurzaamheid 57
2.1 Inleiding 58
2.2 Wet- en regelgeving op milieugebied 59
2.3 Milieubeleid 63
2.4 Duurzaam bouwen 65
2.5 Industrieel, flexibel en demontabel bouwen (IFD-bouwen) 68
2.6 Asbest 70
2.7 Energieprestaties van woningen uit de 20e eeuw 73
2.8 Energiebesparing en duurzame energie 78
2.9 Duurzame bouwtechnieken 79
2.10 Duurzame installaties 81
2.11 Keurmerken, markeringen en certificaten 88
2.12 Labels of logo’s 90

3 Belanghebbenden en bouwdeelnemers 95

4 Tekeningen en bestek 99
4.1 Tekeningen 100
4.2 Normalisatie tekeningen 103
4.3 LACS-methode en NL-SfB-codering 105
4.4 Bestek en voorwaarden 110

5 Prijsvorming 117
5.1 Aanbestedingswet 2012 118
5.2 Aanbesteding volgens ARW 2005 en 2012 118
5.3 Inhoud van ARW 2012 121
5.4 Aanbestedingen volgens UAR-EG 1991 en UAR 2001 124
5.5 Bouwkosten 126
5.6 Prijswijziging 129

6 De organisatie van het bouwproces 131
6.1 Bouwproces 132
6.2 Bouwgrond en inrichting bouwterrein 135
6.3 Volgorde in uitvoering 135
6.4 Opnemen van werk en betalingen 136
6.5 Opleveringsprocedure 136
6.6 Eerste weken na oplevering 139

7 Bouw- en woonvormen 141
7.1 Bouwvormen 142
7.2 Woonvormen 147

8 Constructieve opbouw en bouwmethode 155
8.1 Grondwerk 156
8.2 Fundering 156
8.3 Draagconstructie of casco 156
8.4 Gevels 156
8.5 Kozijnen 157
8.6 Daken 158
8.7 Afbouw en afwerking 158
8.8 Technische installaties 158
8.9 Bouwmethode en constructie 158

9 Sterkteleer 161
9.1 Normen bouwconstructies 162
9.2 Belastingen 166
9.3 Sterkte en toelaatbare spanningen 168
9.4 Spanning 169
9.5 Oplegging en overspanning 170

10 Grondwerken 173
10.1 Bodem en grond 174
10.2 Grondsoorten in Nederland 174
10.3 Eigenschappen grond 176
10.4 Grondkeringen 177
10.5 Uitlevering en inklinken 180
10.6 Uitvoering grondwerk 180
10.7 Bodemonderzoek 181
10.8 Grondonderzoek 183
10.9 Wettelijke bepalingen met betrekking tot grondwater 188
10.10 Bemaling 188
10.11 Ontwatering 188
10.12 Uitzetten en maatvoeren 192

11 Funderingen en kelders 195
11.1 Eisen aan fundering 196
11.2 Funderen op staal 196
11.3 Paalfundering 204
11.4 Kruipruimte 214
11.5 Kelder 215

12 Gebakken en niet-gebakken stenen en steenconstructies 219
12.1 Inleiding 220
12.2 Gebakken stenen 221
12.3 Niet-gebakken stenen 245
12.4 Metselwerk 261
12.5 Eigenschappen metselwerk 264
12.6 Muren 267
12.7 Metselverbanden 270
12.8 Muurbeëindiging, muurdam, muuropening, muurverzwaring en muurafdekking 275
12.9 Ontlastingsconstructies 278
12.10 Rook- en ventilatiekanalen 286
12.11 Voegwerk 292
12.12 Natuursteen 295
12.13 Gevelbekleding en binnenwanden 297

13 Beton 301
13.1 Inleiding 302
13.2 Betonspecie 302
13.3 Betonsoorten en grondstoffen 303
13.4 Eisen aan beton en specificaties 305
13.5 Gewapend beton 315
13.6 Betonstaal 318
13.7 Wapening 322
13.8 Bekisting 328
13.9 Beton storten en verwerken 332
13.10 Betonschade 334

14 Prefab-betonproducten 339
14.1 Prefab-beton 340
14.2 Prefab-bouwonderdelen 340
14.3 Betonnen bestratingsmaterialen 347

15 Staal 351
15.1 Constructiestaal 352
15.2 Verbindingen in staal 355
15.3 Brandwerende bescherming staalconstructies 360
15.4 Beschermen van staal 362

16 Hout 365
16.1 Opbouw boom 366
16.2 Eigenschappen hout 368
16.3 Eisen aan hout 375
16.4 Eigenschappen en toepassing houtsoorten 380
16.5 Plantaardige en dierlijke aantasting 381
16.6 Beschermen en verduurzamen van hout 383
16.7 Modificeren van hout 386
16.8 Duurzaam bosbeheer 387

17 Houtverbindingen 389
17.1 Houtverbindingen in breedte- en lengterichting 390
17.2 Klassieke verbindingen 394
17.3 Hoekvormende verbindingen 395

18 Plaatmateriaal 401
18.1 Fineer en triplex 402
18.2 Kwaliteitsaanduidingen triplex 402
18.3 Bijzondere soorten triplex 406
18.4 Meubelplaat 407
18.5 Spaanplaat 407
18.6 Vlasvezelplaat 408
18.7 Houtwolplaat 409
18.8 Bitumengebonden vezelplaat 409
18.9 Boards 409
18.10 MDF en HDF 410
18.11 Opslag en afmetingen plaatmateriaal 410

19 Houten kozijnen, ramen en deuren 413
19.1 Soorten kozijnen 414
19.2 Buitenkozijnen 416
19.3 Binnenkozijnen 430
19.4 Beglazen ramen, deuren en kozijnen 436
19.5 Gevelvullende elementen 439
19.6 Maatwerk volgens concepten 440

20 Kozijnen en ramen van metaal en kunststof 443
20.1 Stalen binnendeurkozijnen 444
20.2 Buitenkozijnen en ramen van staal en kunststof 446
20.3 Buitenkozijnen en ramen van aluminium 450
20.4 Keuze van kozijnen 452

21 Vloeren, balklagen en plafonds 455
21.1 Eisen aan vloeren en plafonds 456
21.2 Vloeren op houten balklagen 457
21.3 Vloeren van steenachtig materiaal 465
21.4 Betonnen vloeren op staalplaat 472
21.5 Doorvoeren leidingen 473
21.6 Plafonds 473

22 Kappen, daken en dakbedekkingen 477
22.1 Prestatie- en constructieve eisen 478
22.2 Dakvormen 480
22.3 Isolatie 486
22.4 Opbouw platte daken 487
22.5 Dakbedekking voor platte daken 491
22.6 Dakdoorvoeren en afvoeren bij platte daken 498
22.7 Dakranden bij platte daken 500
22.8 Dilatatievoegen bij platte daken 503
22.9 Bijzondere platte daken 504
22.10 Opbouw hellende daken 506
22.11 Dakbedekkingen voor hellende daken 521
22.12 Rieten daken 534
22.13 Metalen dakbedekkingen 539
22.14 Leibedekkingen 542
22.15 Overige dakbedekkingen 546
22.16 Aansluitingsdetails bij hellende daken 547
22.17 Dakdoorbrekingen en -doorvoeren 551

23 Trappen 557
23.1 Eisen aan trappen 558
23.2 Trapvormen 560
23.3 Houten trappen 562
23.4 Stalen trappen 565
23.5 Trappen van natuursteen 567
23.6 Trappen van beton 568
23.7 Leuningen 570

24 Riolering 571
24.1 Rioolaansluiting 572
24.2 Opbouw rioolstelsel 572
24.3 Lozing 573
24.4 Binnenriolering 573
24.5 Afvoerleidingen binnenriolering 577
24.6 Buitenriolering 580
24.7 Hemelwaterafvoersystemen 582
24.8 Sanitaire toestellen 583
24.9 Sanitaire montagesystemen 583
24.10 Keuken 584
24.11 Tekeningen voor riolering en sanitaire installaties 585

25 Leidingwaterinstallatie 589
25.1 Technische installaties in woningen 590
25.2 Wet- en regelgeving 590
25.3 Eisen aan leidingwaterinstallatie 591
25.4 Winning, opslag, zuivering, transport en hardheid leidingwater 592
25.5 Leidingwater en milieu 594
25.6 Perceelaansluitingen 595
25.7 Leidingen en appendages 598
25.8 Tekeningen voor leidingwaterinstallatie 600
25.9 Geluidhinder vanwege leidingwaterinstallatie 602

26 Gasinstallatie 605
26.1 Gasunie en energiebedrijven 606
26.2 Eisen aan gasinstallatie 606
26.3 Leidingen en verbruikstoestellen 607
26.4 Materialen leidingen 610
26.5 Tekeningen voor gasinstallatie 612

27 Elektrische installatie 613
27.1 Eisen aan elektrische installatie 615
27.2 Stroom, spanning en weerstand 616
27.3 Aanleg elektrische installatie 617
27.4 Installatiemateriaal 621
27.5 Elektrische huisinstallatie 627
27.6 Domotica 634

28 Verwarming, warmwaterinstallatie en luchtbehandeling 635
28.1 Warmteverlies of -transmissie 636
28.2 Centrale verwarming 637
28.3 Gasgestookte cv-installatie met hoge temperatuurverdeling 639
28.4 Gasgestookte cv-installatie met lage temperatuurverdeling 650
28.5 Warmwaterinstallatie 652
28.6 Ventilatie en luchtbehandelingsinstallatie 655

29 Afwerkingen muren, plafonds en vloeren 659
29.1 Raaplaag 660
29.2 Tegelwerk 664
29.3 Vloerafwerkingen 668

30 Glas, kitten en lijmen 671
30.1 Glas 672
30.2 Soorten glas 673
30.3 Veiligheidsglas 676
30.4 Isolatieglas 681
30.5 Kitten 686
30.6 Lijmen 689

31 Bouwfysica 691
31.1 Energieprestatienormering 692
31.2 Warmte 695
31.3 Warmte en vocht in bouwkundige constructies 702
31.4 Lucht 708
31.5 Licht 710
31.6 Geluid 713
31.7 Geluidsisolatie 716

32 Wet- en regelgeving 1 januari 2021 727
32.1 Nederlandse Technische Afspraak NTA 8800 728
32.2 Indicatoren 729
32.3 Bijna Energie Neutraal Gebouw 729

Register 735
Illustratieverantwoording 753