trefwoord
Decentralisatie: van centrale sturing naar lokale verantwoordelijkheid
Decentralisatie is een van de meest bepalende ontwikkelingen in het Nederlandse openbaar bestuur en organisatielandschap van de afgelopen decennia. Het gaat om meer dan alleen het verplaatsen van taken en bevoegdheden. Het raakt aan fundamentele vragen over waar beslissingen het beste genomen kunnen worden, wie verantwoordelijk is voor uitvoering, en hoe we samenwerking tussen verschillende partijen organiseren.
Deze verschuiving van macht en verantwoordelijkheid manifesteert zich op meerdere terreinen tegelijk. In het openbaar bestuur zien we de overdracht van taken van het Rijk naar gemeenten. In organisaties ontstaan zelfsturende teams en platte structuren. En in de technologie brengt blockchain de belofte van gedecentraliseerde systemen zonder centrale autoriteit.
Maatschappelijke organisaties: leren van het verleden, om de geschiedenis niet te herhalen
Mark van Twist
Dit artikel schetst helder hoe maatschappelijke organisaties door de geschiedenis heen bewogen tussen vermaatschappelijking, verstatelijking en verzakelijking - een perspectief dat essentieel is om de huidige decentralisatiegolf goed te begrijpen.
De Nederlandse decentralisatiegolf
Nederland heeft sinds 2015 een ongekende decentralisatieoperatie doorgemaakt. De overdracht van jeugdzorg, maatschappelijke ondersteuning en arbeidsparticipatie naar gemeenten was bedoeld om zorg dichter bij de burger te brengen. De praktijk blijkt weerbarstiger dan verwacht.
Fred Fleurke
Rudie Hulst
Piet de Vries
Effecten van decentralisatie
Dit boek analyseert zestien concrete cases van decentralisatie in Nederland en laat zien wat er werkelijk gebeurt wanneer taken van het Rijk naar gemeenten gaan. Een empirische basis voor iedereen die zich afvraagt of decentralisatie de beloofde effecten oplevert.
Boek bekijken
Op voorraad | Nu besteld, dinsdag in huis | Gratis verzonden
Albertjan Tollenaar
Michiel Duchateau
Vertrouwen in de lokale rechtsstaat
Deze bundel onderzoekt de fundamentele vraag hoe de rechtsstaat functioneert op lokaal niveau. Wat gebeurt er met rechtszekerheid en rechtsgelijkheid wanneer gemeenten meer beleidsruimte krijgen? Een juridisch-staatsrechtelijk perspectief op de spanning tussen lokaal maatwerk en nationale normen.
Boek bekijken
Op voorraad | Nu besteld, dinsdag in huis | Gratis verzonden
Als universitair docent bestuursrecht aan de Rijksuniversiteit Groningen combineert Tollenaar juridische scherpte met oog voor de bestuurlijke werkelijkheid, waardoor hij de spanning tussen decentralisatie en rechtsstatelijkheid helder weet te duiden.
Auteurs die schrijven over 'decentralisatie'
Wanneer decentralisatie mislukt
De grote decentralisaties in het sociaal domein hebben niet alleen successen opgeleverd. Gemeenten kampten met te weinig budget, professionals voelden zich overvraagd, en burgers begrepen niet meer waar ze terecht konden. Het gebrek aan expertise op gemeentelijk niveau leidde tot gefragmenteerde zorg en bureaucratische verwarring.
Piet Hein Peeters
Marcel Ham
Als we dat hadden geweten
Deze journalistieke verkenning is de enige evaluatie van de eerste tien jaar decentralisaties in het sociaal domein. Een toegankelijk geschreven en informatieve must read die laat zien wat er echt gebeurde toen idealen op de praktijk stuitten.
Boek bekijken
Op voorraad | Nu besteld, dinsdag in huis
Werkvonken naar wakkere gemeenschappen - 'Inspirerend boek, vol voorbeelden'
Liesbeth Tettero
Dit artikel laat zien hoe de overheid worstelt met de verschuiving van centrale plannen naar opgavegericht werken. Een concrete verkenning van hoe ambtenaren en bestuurders omgaan met de nieuwe werkelijkheid waarin luisteren belangrijker is dan sturen.
Organisatorische decentralisatie: de zeester versus de spin
Decentralisatie gaat niet alleen over overheden. Ook bedrijven en organisaties zoeken naar nieuwe vormen van besluitvorming en verantwoordelijkheid. De vraag is niet langer of we moeten decentraliseren, maar hoe we dat effectief kunnen doen zonder in chaos te verzanden.
Ori Brafman
Rod Beckstrom
The Starfish and The Spider
Dit boek introduceert het krachtige onderscheid tussen gecentraliseerde spin-organisaties en gedecentraliseerde zeester-organisaties. Het laat zien waarom organisaties zonder duidelijk hoofd vaak veerkrachtiger en flexibeler zijn dan traditionele hiërarchieën.
Boek bekijken
Levertijd ongeveer 11 werkdagen | Gratis verzonden
SPOTLIGHT: Ori Brafman
Brafman is ondernemer en onderzoeker die met zijn werk over gedecentraliseerde organisaties heeft laten zien dat afwezigheid van centrale controle niet hoeft te leiden tot chaos, maar juist tot veerkracht en innovatiekracht.
Meer over Ori Brafman
De kracht van gedecentraliseerde organisaties zit in hun vermogen om zich aan te passen. Wanneer een onderdeel wordt beschadigd, kan de rest gewoon doorwerken. Dit principe zien we terug in uiteenlopende contexten: van Apache-indianenstammen tot moderne netwerkorganisaties, van open source softwareprojecten tot terroristische cellen.
Van wie is de gebarsten wc-tegel? - Organiseren op basis van eigenaarschap
Watze Hepkema
Dit artikel beschrijft een radicaal alternatief voor traditionele hiërarchie: organiseren op basis van eigenaarschap. Vakmensen krijgen regie over hun werk, management wordt ondersteunend. Een concrete invulling van wat decentralisatie in de praktijk kan betekenen.
Joost Minnaar
Pim de Morree
Corporate Rebels
Corporate Rebels onderzocht tientallen succesvolle bedrijven wereldwijd die radicaal hebben gedecentraliseerd. Van Handelsbanken tot Haier: ze laten zien dat besluitvorming naar teams verplaatsen niet alleen kan, maar ook leidt tot betere prestaties en tevredener medewerkers.
Boek bekijken
Levertijd ongeveer 9 werkdagen | Gratis verzonden
Klassieke inzichten in organisatiestructuur
Hoewel veel over decentralisatie recent lijkt, hebben organisatiedenkers al decennia inzicht in wanneer centralisatie en decentralisatie effectief zijn. Het gaat niet om ideologie, maar om het matchen van structuur aan strategie, omgeving en technologie.
Henry Mintzberg
Organisatiestructuren - met MyLab NL
Mintzbergs Organisatiestructuren is de klassieker die laat zien dat decentralisatie geen doel op zich is, maar afhangt van de aard van het werk. Het boek biedt een raamwerk om te bepalen wanneer centrale coördinatie nodig is en wanneer autonomie effectiever werkt.
Boek bekijken
Op voorraad | Nu besteld, dinsdag in huis | Gratis verzonden
De mate waarin beslissingsbevoegdheden verspreid zijn binnen een organisatie bepaalt in belangrijke mate hoe flexibel en responsief die organisatie kan opereren in een veranderende omgeving.
Uit: Organisatiestructuren - met MyLab NL
Een andere klassieker die ons inzicht geeft in decentralisatie komt uit de Nederlandse managementgeschiedenis. Eckart Wintzen bouwde met BSO/Origin een ICT-imperium op basis van radicale decentralisatie. Kleine, autonome eenheden die zelf klanten verwierven en projecten uitvoerden, zonder bemoeienis van het hoofdkantoor.
Eckart Wintzen
Eckart's Notes
Eckart's Notes documenteert het gedachtengoed achter BSO's succesvolle gedecentraliseerde model. Wintzen laat zien hoe verantwoordelijkheid bij lokale vestigingen leggen niet alleen leidt tot betrokkenheid, maar ook tot zakelijk succes en innovatiekracht.
Boek bekijken
Op voorraad | Nu besteld, dinsdag in huis | Gratis verzonden
Eckart's Notes
Decentralisatie werkt alleen als je echt durft los te laten. Wintzen's ervaring leert dat kleine, autonome eenheden met echte verantwoordelijkheid beter presteren dan grote, centraal aangestuurde divisies - mits de cultuur en waarden gedeeld worden.
Netwerken en samenwerking in een gedecentraliseerde wereld
Decentralisatie betekent niet dat iedereen zijn eigen gang gaat. Integendeel: het vraagt om nieuwe vormen van coördinatie en samenwerking. Netwerkregie wordt steeds belangrijker in een wereld waar klassieke hiërarchische sturing niet meer werkt.
Netwerkregie - Samen werken in en tussen organisaties
Zinzi Stasse
Een heldere uiteenzetting van hoe netwerkregie verschilt van traditioneel management. In netwerken werk je op basis van gelijkwaardigheid en gedeelde doelen, niet vanuit bevoegdheden. Essentieel voor wie in een gedecentraliseerde omgeving effectief wil samenwerken.
General Stanley A. McChrystal
Team of Teams
McChrystal beschrijft hoe het Amerikaanse leger leerde decentraliseren in de strijd tegen Al-Qaeda. Snelle, autonome teams die zelf beslissingen namen, bleken effectiever dan centrale commandostructuren. Een krachtig voorbeeld van decentralisatie in een sector waar je het niet verwacht.
Boek bekijken
Nu besteld, woensdag in huis
Gemeenten als spil in de gedecentraliseerde staat
De gemeente krijgt een steeds centralere positie in ons staatsbestel. Maar is dit altijd een verbetering? De spanning tussen enerzijds meer lokale autonomie en anderzijds de noodzaak van landelijke kaders en gelijke behandeling blijft voelbaar.
Gemeente in de genen - 'Leuk en leerzaam'
Liesbeth Tettero
Deze recensie behandelt de vraag of gemeenten wel echt aan burgers toebehoren, of dat ze steeds meer verlengstukken worden van Den Haag. Een kritische blik op hoe decentralisatie kan omslaan in bureaucratische vergroting van bestuurlijke drukte.
Pieter Jeroense
Gemeenten in de wereld
Dit nieuwe boek onderzoekt hoe gedecentraliseerde overheden eigen internationaal beleid kunnen voeren. Want ook gemeenten opereren niet meer alleen lokaal: klimaat, migratie en economie vragen om internationaal optreden - een nieuwe dimensie van decentralisatie.
Boek bekijken
Op voorraad | Nu besteld, dinsdag in huis | Gratis verzonden
Technologische decentralisatie: blockchain en crypto
De meest radicale vorm van decentralisatie vinden we misschien wel in de technologie. Blockchain belooft systemen zonder centrale autoriteit, waar macht en controle verspreid zijn over alle deelnemers. Het is decentralisatie in zijn meest pure vorm.
Maarten de Borst
Marijn Romme
Bouwen aan digitaal vertrouwen
Dit boek positioneert decentralisatie als kernkenmerk van blockchain. Het beschrijft hoe gedistribueerde systemen een alternatief bieden voor de huidige gecentraliseerde digitale economie, waar een handvol techgiganten alle macht heeft.
Boek bekijken
Nu besteld, woensdag in huis | Gratis verzonden
De logica van de lappendeken - Maakt nieuw repertoire beschikbaar
Leike van Oss
Een methodische benadering van samenwerking rond vraagstukken die van niemand en iedereen zijn. Van de Wal laat zien hoe je door dicht bij mensen met verantwoordelijkheid te blijven, lokale initiatieven kunt verbinden zonder te vervallen in top-down controle.
De toekomst: maatschappelijke transitie
Decentralisatie is onderdeel van een bredere maatschappelijke verschuiving. We bewegen van een industriële samenleving met grote gecentraliseerde instituties naar een netwerkmaatschappij waarin lokale initiatieven en gedistribueerde systemen domineren.
Jan Rotmans
Verandering van tijdperk
Rotmans schetst de transitie van een gecentraliseerde naar een gedecentraliseerde samenleving als onderdeel van een fundamentele systeemverandering. Decentralisatie is in zijn analyse geen beleidskeuze, maar een onvermijdelijk gevolg van de verschuiving naar een nieuwe maatschappelijke orde.
Boek bekijken
Op voorraad | Nu besteld, dinsdag in huis | Gratis verzonden
Uitvoeringsleiderschap- ‘Balanceren tussen politieke druk en uitvoerbaarheid’
Annemarie Smits
Dit essay onderzoekt het unieke leiderschap dat nodig is in uitvoeringsorganisaties. Bestuurders moeten balanceren tussen politieke druk en operationele realiteit - een concrete toepassing van hoe je in een gedecentraliseerd systeem toch richting geeft.
Decentralisatie: geen wondermiddel, wel noodzaak
Decentralisatie is geen wondermiddel dat alle problemen oplost. De ervaringen met de decentralisaties in het sociaal domein hebben dat pijnlijk duidelijk gemaakt. Zonder voldoende middelen, expertise en draagvlak leidt het verschuiven van taken naar gemeenten tot gefragmenteerde dienstverlening en overbelaste professionals.
Toch is terugkeren naar volledige centralisatie geen optie meer. De samenleving is te complex geworden, vraagstukken te lokaal specifiek, en burgers te mondig om alles vanuit Den Haag te regelen. De uitdaging is om decentralisatie verstandig vorm te geven: met respect voor lokale autonomie, maar ook met oog voor landelijke kaders, gelijke behandeling en voldoende capaciteit.
Wat de literatuur leert is dat succesvolle decentralisatie vraagt om meer dan het verschuiven van taken en bevoegdheden. Het vraagt om nieuw leiderschap, andere vormen van samenwerking en het durven loslaten van centrale controle. Of het nu gaat om overheidsbeleid, organisatiestructuren of technologische systemen: decentralisatie werkt alleen wanneer verantwoordelijkheid en middelen hand in hand gaan, en wanneer we bereid zijn te leren van wat niet werkt.
De bestsellers
-
€ 34,50
-
€ 32,50
-
€ 26,50
-
€ 29,50
-
€ 55,50
