‘97% van alle communicatie is non-verbaal’, hoor ik nog wel eens in mijn trainingen. En ‘zo en zo kun je zien of iemand liegt’. Even een reality check: dat is niet het geval. Daniëlle Regnerij toont aan dat non-verbale communicatie heel belangrijk is, maar vooral ook dat er geen absolute waarheden zijn. Want als woorden overbodig waren, dan zouden liplezers tenslotte meteen werkloos zijn. Je ervaart door de non-verbale communicatie heel goed wat de sfeer is en hoe de machtsverhoudingen liggen, maar niet wat de inhoud van een gesprek is. Denk maar aan de bezoeken van wereldleiders aan president Trump in het Witte Huis. En dan vooral aan de ontluisterende ontmoeting met zijn Oekraïense evenknie Zelensky.
Disclaimers
Non-verbale communicatie leren duiden helpt je in je communicatie in het algemeen. Ook die van jezelf. Bij de disclaimers stelt Regnerij dat je altijd de context in acht moet nemen. Iemand knijpt met zijn ogen… mmmm… wat betekent dat? O, hij kijkt tegen de zon in. Het betekent dus alleen maar dat hij last heeft van het licht. Ook is het nuttig om te weten welke non-verbale uitingen nu eenmaal bij een persoon horen. Het lichaam van premier Schoof is voor de camera altijd onrustig. Zijn gewiebel betekent dus niet pe se iets. Maar het betekent wel dat hij op toeschouwers onzeker overkomt. Want wij interpreteren het gedrag toch.
Genderspecifiek
Gezien mijn stokpaardje las ik met extra belangstelling het deel over non-verbale communicatie van vrouwen. Maar weinig vrouwen hebben nog nooit op straat gehoord: hee moppie, ken dr geen lachie af? Dan toon je je RBF, je resting bitch face. Vrouwen worden nu eenmaal ‘geacht’ om te glimlachen… Vrouwen maken zich ook non-verbaal vaak kleiner dan ze zijn. Met de voeten gekruist staan tijdens een presentatie. Heel veel knikken. Maar ook tonen vrouwen specifieke verleidingssignalen: met je haar spelen, lippen iets geopend houden. Mannen hebben ook specifiek non-verbaal gedrag, zoals het manspreaden. Zij maken zich makkelijk groter dan ze zijn. Het lijkt mij een onderzoek waardig of vrouwen en mannen dit bewust doen, en zo niet (grote kans): hoe dit gedrag op het repertoire is gekomen.
Non-verbaal wint
Met een groot aantal foto’s laat Regnerij zien hoe non-verbale uitingen eruit zien en wat het effect is. Los van de vraag of de interpretatie klopt natuurlijk, zie de disclaimers. De neck dimple, de lippen tuiten, rollende ogen… het zegt allemaal iets. Ben je je daarvan bewust? Zeker als je merkt dat jouw boodschap niet overkomt bij de ander, loont het de moeite om hier eens goed in te duiken. Want als je non-verbale communicatie niet overeenkomt met je woorden, dan wint het non-verbale!
Inzichten en tips
In Zo werkt non-verbale communicatie biedt Regnerij vele inzichten over non-verbale communicatie, maar het is vooral ook een praktisch boek met vele tips. Soms komen daarbij ook woorden aan bod, om bijvoorbeeld een gesprek succesvol te beginnen. Veel mensen hebben een hekel aan small talk, en dat het ongemak dat dat oplevert, is ongetwijfeld goed zichtbaar. Je kunt dan prima een van de ijsbrekers gebruiken die Regnerij noemt, over non-verbale communicatie uiteraard.
Over Liesbeth Tettero
Liesbeth Tettero is trainer en coach in het openbaar bestuur (www.publice.nl) en van ambitieuze vrouwen (www.feministerie.nl).