Hoewel op de achterflap van Dialoogrevolutie staat dat het boek met name de zeven eigenschappen van dialogisch leiderschap behandelt, is het in werkelijkheid veel meer. Niet alleen leiders van dialogen kunnen hun voordeel doen met dit boek, ook deelnemers aan dialogen die willen leren om hun perspectief te verruimen, komen aan hun trekken.
Dit boek is een ontmoeting tussen onder meer voice dialogue, deep democracy, systeemdenken en de polyvagaaltheorie. En dat klinkt complex, maar het leest toegankelijk en samenhangend.
Helder, gelaagd en toegankelijk
Dialoogrevolutie is helder geschreven, logisch opgebouwd en gebruikt veel mooi vormgegeven en overzichtelijke modellen. Wat ik bijzonder knap vind, is hoe de auteurs erin slagen om begrippen als moreel kompas, divergeren en convergeren, tussenruimte, veranderdiagnose en intuïtie in één consistente en toegankelijke taal te vangen. Zo brengen zij verschillende werelden samen voor lezers vanuit diverse achtergronden.
Voor veel organisaties geldt: mensen willen het juiste doen, en botsende perspectieven maken dat complex. Juist voor organisaties waarin moreel beraad, leiderschap en ethiek relevant zijn – zoals zorg, onderwijs, overheid, NGO’s, veiligheid en wetenschap – is dit boek waardevol.
Moreel kompas en brede benadering
Het boek start met een heldere uitleg waarom het moreel kompas van cruciaal belang is. Op individueel niveau, binnen organisaties én in de samenleving. Hoe herken je situaties die vragen om een morele dialoog? Wat dit boek bijzonder maakt, is dat in het beantwoorden van die vraag hoofd, hart én buik mogen meedoen. Die brede insteek maakt het boek krachtig en waardevol.
Een belangrijk thema in het boek is perspectief. De auteurs leggen uitgebreid uit hoe perspectieven ontstaan en – nog belangrijker – hoe je bewust van perspectief kunt wisselen. Dit leggen ze uit door middel van het innemen van een andere ik-positie, zoals voice dialogue dat op een vergelijkbare manier doet. Begrijpelijk en herkenbaar gedaan.
Dialoog als proces en structuur
Ook de procesmatige kanten en herkenbare dilemma’s en valkuilen bij dialoog worden scherp uitgewerkt. Bijvoorbeeld: wat verwachten we eigenlijk van de uitkomsten van een dialoog? Wat doen we met die uitkomsten? Hoeveel inspraak is er echt voor de deelnemers? En over welk type vraagstuk spreken we – is het een crisis, een inhoudelijke kwestie of een relationeel probleem? Het boek helpt om deze vragen te verhelderen en af te pellen.
Psychologische veiligheid krijgt terecht ook aandacht, onderbouwd met de polyvagaaltheorie van Stephen Porges. De introductie van deze theorie, geïnspireerd door een bijscholing voor yogadocenten, is fris en verdiepend. Wel voelt het alsof de auteurs in hun fris enthousiasme over dit onderwerp hier iets zijn uitgedijd. Dit deel had compacter gekund zonder aan kracht te verliezen.
Van theorie naar toepassing
Op driekwart in het boek komen alle eerder aangereikte inzichten samen in het hoofdstuk over de vraagstukdialoog. Een sterk onderdeel, waarin een fasenmodel wordt gepresenteerd dat de lezer helpt om alle thema’s uit het boek concreet toe te passen. Ook wordt er ingegaan op hoe dialoog zich verhoudt tot de verticaliteit in organisaties.
Uiteindelijk landen we dan bij de zeven eigenschappen die leiders nodig hebben om morele dialoog werkend te krijgen. Dat is geen geringe opgave. Het vraagt onder meer om het verdragen van spanning, het ontwikkelen van lichaamsbewustzijn, het toelaten van intuïtie, het vergroten van innerlijk bewustzijn en het innemen van een bewuste ‘ik-positie’.
In een voorbeeld vergelijkt een leider het toepassen van die ‘ik-positie’ – inclusief lichaamsbewustzijn – met het zijn van ‘een hardlopende hobbykok’. Makkelijker gezegd dan gedaan. Het boek reikt al concrete handreikingen aan voor het ontwikkelen van de zeven eigenschappen, maar vooral maakt het duidelijk waarom ze zo essentieel zijn. Een vervolgboek over hoe je die eigenschappen verder ontwikkelt, zou een prachtige en logische volgende stap zijn.
Jindra Kessener en Rens van Loon schreven een rijk en verrassend boek: Dialoogrevolutie – De weg naar gedeeld moreel leiderschap.
Over Ward Grootens
Ward Grootens is Trainer en Coach op het gebied van (Persoonlijk) Leiderschap. Daarnaast is hij auteur en Podcast-host. In zijn werk put hij uit zijn achtergrond in oa HRM, Organizational Behavior Management, Systemisch Werk en Neuro Linguïstisch Programmeren. Hij brengt door middel van zijn werk zowel individuele leiders als organisaties in beweging.